Paszport Watykanu – kto może go otrzymać i czym się różni od innych dokumentów

Co to jest paszport watykański?

Paszport Watykanu to niezwykle rzadki dokument podróży, wydawany przez najmniejsze państwo świata – Watykan. Stanowi on oficjalny dokument tożsamości, umożliwiający przemieszczanie się poza granice tego mikropaństwa. Choć Watykan zajmuje zaledwie 44 hektary i liczy nieco ponad 800 mieszkańców, posiada pełne atrybuty suwerenności, w tym prawo do wydawania paszportów. Co ciekawe, Watykan wydaje różne rodzaje paszportów, a liczba ich posiadaczy jest wyjątkowo mała, przez co dokument ten cieszy się ogromnym zainteresowaniem zarówno ze strony kolekcjonerów, jak i opinii publicznej.

Kto może otrzymać paszport Watykanu?

W przeciwieństwie do większości krajów, które wydają paszporty swoim obywatelom na wniosek, Watykan nie prowadzi otwartego naboru do obywatelstwa. Paszport watykański mogą otrzymać wyłącznie osoby pełniące określone funkcje w strukturach Stolicy Apostolskiej. Najczęściej są to:

• kardynałowie zamieszkujący na stałe w Watykanie lub w Rzymie,
• członkowie Gwardii Szwajcarskiej wraz z rodzinami,
• duchowni pracujący w instytucjach Kurii Rzymskiej,
• papież (głowa Państwa Watykańskiego),
• nieliczni świeccy pracownicy zatrudnieni na stałe przy Stolicy Apostolskiej.

Należy jednak zaznaczyć, że obywatelstwo watykańskie i paszport watykański mają charakter tymczasowy – obowiązują wyłącznie w czasie trwania służby dla Stolicy Apostolskiej. Po zakończeniu pełnienia obowiązków, dokumenty są zazwyczaj zwracane, a osoba traci obywatelstwo i wraca do narodowości pierwotnej.

Ile osób posiada paszport Watykanu?

Liczba osób posiadających paszport watykański jest wyjątkowo mała. Szacuje się, że łączna liczba obywateli Watykanu nie przekracza 800 osób, z czego tylko około 300 posiada paszporty dyplomatyczne, a kilkadziesiąt osób – paszporty służbowe lub zwykłe. Znaczna część duchowieństwa, nawet jeśli pełni wysokie funkcje, nadal używa paszportów swojego kraju pochodzenia, chyba że reprezentują Watykan na oficjalnych misjach dyplomatycznych.

Jak wygląda paszport watykański?

Choć paszport Watykanu nie należy do dokumentów, które często można zobaczyć „na żywo”, dostępne wizerunki i opisy podają, że ma kolor bordowy – podobnie jak paszporty państw UE. Na okładce widnieje herb Stolicy Apostolskiej oraz napis: “STATO DELLA CITTÀ DEL VATICANO” (Państwo Watykańskie). W środku znajdują się informacje personalne w języku włoskim i francuskim oraz – w zależności od rodzaju paszportu – adnotacje o charakterze dokumentu (np. „dyplomatyczny”).

Ponieważ Watykan aktywnie współpracuje z międzynarodowymi organizacjami i państwami, jego paszporty spełniają wszelkie międzynarodowe normy bezpieczeństwa oraz są honorowane na całym świecie.

Rodzaje paszportów watykańskich

W Watykanie funkcjonują trzy główne rodzaje paszportów:

• Paszport dyplomatyczny – wydawany wysokim urzędnikom i przedstawicielom dyplomatycznym Kościoła Katolickiego (np. nuncjuszom). To najczęściej spotykana forma paszportu watykańskiego.
• Paszport służbowy – przyznawany osobom wykonującym zadania administracyjne i techniczne dla Watykanu, często świeckim pracownikom.
• Paszport zwykły – najrzadszy typ dokumentu, przyznawany jedynie nielicznym obywatelom, którzy stale mieszkają i pracują na terenie Watykanu.

Każdy z tych paszportów spełnia inne funkcje i uprawnia do różnych form reprezentowania Stolicy Apostolskiej za granicą.

Na czym polega wyjątkowość paszportu Watykanu?

Paszport Watykanu uchodzi za jeden z najbardziej prestiżowych i unikalnych dokumentów tożsamości na świecie. Kilka aspektów wyróżnia go na tle innych:

• Niewielka liczba posiadaczy – mniej niż 1000 osób na świecie posiada paszport wydany przez Watykan.
• Dożywotniość ograniczona – dokument traci ważność po zakończeniu pracy lub funkcji związanej z Watykanem.
• Prestiżowe funkcje – otrzymują go tylko osoby piastujące szczególnie wysokie lub zaufane stanowiska.
• Brak możliwości uzyskania przez osoby prywatne – w przeciwieństwie do większości paszportów, nie można go uzyskać na wniosek ani przez urodzenie.

Czy papież używa paszportu Watykanu?

Papież, jako głowa Państwa Watykańskiego, ma prawo do paszportu dyplomatycznego tej instytucji. Jednak ciekawostką jest, że wielu papieży zachowywało swój narodowy paszport. Przykładowo, papież Franciszek, pochodzący z Argentyny, jeszcze po wyborze był posiadaczem argentyńskiego paszportu, choć obecnie używa dokumentów watykańskich podczas oficjalnych wizyt zagranicznych. W rzeczywistości jednak głowa Kościoła Katolickiego rzadko osobiście używa paszportu – ceremonia przyjazdu lub wyjazdu z danego kraju odbywa się na zasadzie protokołu dyplomatycznego i zazwyczaj nie wiąże się z kontrolą graniczną w tradycyjnym sensie.

Czy można się ubiegać o obywatelstwo i paszport Watykanu?

Nie, Watykan nie prowadzi procedur nadawania obywatelstwa w sposób otwarty. Nie istnieje możliwość aplikowania o obywatelstwo ani za pomocą naturalizacji, ani poprzez inwestycje, jak ma to miejsce w niektórych innych krajach. Kluczowy warunek uzyskania paszportu watykańskiego to pełnienie konkretnej funkcji na rzecz Stolicy Apostolskiej. Po ustaniu tych obowiązków obywatelstwo automatycznie wygasa i dana osoba wraca do obywatelstwa pierwotnego.

Paszport Watykanu a podróżowanie – gdzie można z nim wyjechać?

Choć Watykan nie jest członkiem Unii Europejskiej, jego paszporty są szeroko uznawane na świecie. Watykańscy obywatele korzystają z ułatwień wizowych w wielu krajach ze względu na autorytet Stolicy Apostolskiej oraz jej obecność w ONZ i innych międzynarodowych organizacjach. Paszporty dyplomatyczne w szczególności cieszą się specjalnymi przywilejami na granicach wielu państw – posiadacze są traktowani z najwyższym szacunkiem, często z pominięciem standardowej odprawy paszportowej.

W praktyce jednak mieszkańcy Watykanu często korzystają także z paszportów krajów, z których pochodzą, ze względu na większą funkcjonalność w codziennym życiu. Wielu obywateli Watykanu posiada podwójne obywatelstwo – watykańskie i np. włoskie czy niemieckie, które wykorzystują w podróżach prywatnych.